10 GRUDNIA - MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ PRAW CZŁOWIEKA
Powszechna deklaracja praw człowieka (ang. Universal Declaration of Human Rights) to zbiór praw człowieka i zasad ich stosowania uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją 217/III A w dniu 10 grudnia 1948 roku w Paryżu.
Powszechna deklaracja praw człowieka (ang. Universal Declaration of Human Rights) to zbiór praw człowieka i zasad ich stosowania uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją 217/III A w dniu 10 grudnia 1948 roku w Paryżu.
W następstwie tego historycznego wydarzenia Zgromadzenie Ogólne wezwało państwa członkowskie do opublikowania tekstu Deklaracji i do: „spowodowania, aby Deklaracja była rozpowszechniana, pokazywana, czytana i objaśniana przede wszystkim w szkołach i innych instytucjach oświatowych, wszędzie bez względu na status polityczny kraju lub terytorium”. Na jej uchwaleniu zaważyły wydarzenia II wojny światowej, a w szczególności zbrodnie nazistowskich Niemiec.
Wcześniej, bo 26 czerwca 1945 w San Francisco 50 z 51 krajów członkowskich podpisało Kartę Narodów Zjednoczonych – wielostronną umowę międzynarodową powołującą do życia i określającą ustrój Organizacji Narodów Zjednoczonych (nazywaną czasem Konstytucją ONZ).
Na tej konferencji wysunięto propozycję utworzenia karty praw człowieka (przyjęto ją bez głosu sprzeciwu), której opracowaniem zająć się miała Komisja Praw Człowieka powołana przez Radę Gospodarczą i Społeczną. Prace rozpoczęły się w 1945 r.
Powszechną deklarację praw człowieka można uznać za pierwsze znaczące dokonanie ONZ w dziedzinie ochrony praw człowieka. Na pamiątkę jej uchwalenia 10 grudnia obchodzony jest jako Dzień Praw Człowieka.
Prawa człowieka to zespół praw i wolności, które przysługują każdemu człowiekowi bez względu na rasę, płeć, język, wyznanie polityczne, pochodzenie narodowe i społeczne, majątek itp. Prawa człowieka są prawami o charakterze moralnym, zbiorem postulatów domagających się poszanowania wartości najcenniejszych dla człowieka, takich jak życie, godność, wolność, swobodny rozwój. Prawa człowieka nie doczekały się do dzisiaj jednej oficjalnej definicji.
Grupa autorów z różnych krajów opracowała encyklopedię międzynarodowego prawa publicznego, która definiuje prawa człowieka, jako „te wolności, środki ochrony oraz świadczenia, których respektowania właśnie jako praw, zgodnie ze współcześnie akceptowanymi wolnościami, wszyscy ludzie powinni móc domagać się od społeczeństwa, w którym żyją”.
Według różnych definicji, a przede wszystkim zgodnie z prawem międzynarodowym i krajowym prawa te mają charakter:
powszechny – obowiązują na całym świecie i przysługują każdemu człowiekowi,
przyrodzony – przysługują każdemu od chwili urodzenia, aż do śmierci,
niezbywalny – nie można się ich zrzec,
nienaruszalny – istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią dowolnie regulowane,
naturalny – obowiązują niezależnie od ich potwierdzenia przez władzę państwową,
niepodzielny – wszystkie stanowią integralną i współzależną całość.
Każde państwo ma obowiązek ochrony tych praw, niezależnie od swojego ustroju i krajowej regulacji prawnej. Poszanowanie praw człowieka i godności ludzkiej jest uznawane za podstawę sprawiedliwości i pokoju na świecie.
„Prawa człowieka należą do każdego z nas bez wyjątku. Dopóki jednak nie poznamy swoich praw, nie będziemy się domagać ich przestrzegania oraz bronić swoich praw i praw innych, dopóty dokumenty dotyczące praw człowieka, spisywane przez dziesięciolecia, będą tylko pustymi słowami”.
Sekretarz Generalny ONZ, Ban Ki-moon
